De wereld van complimenten en de gevaren hiervan

Een tijd geleden maakte ik een persoon mee, die complimenten promootte. Maar op een manier waarop ik totaal niet achterstond. Nu ben je als tester snel aan het oordelen, omdat je bepaalt wat goed en fout is. En daarmee ook indirect kan zeggen of suggereren wie zijn werk goed en wie zijn werk niet goed doet. Weten hoe de wereld van complimenten en de wereld van kritiek werkt, vind ik daarom een belangrijk onderwerp voor testers.

De wereld van kritiek is vaak besproken, maar naar aanleiding van deze ervaring kwam ik tot de vraag: hoe steekt de wereld van de complimenten in elkaar? Wat maakte deze promotor van complimenten in mijn ogen nou zo verkeerd? Ik ben zeker niet tegen complimenten. Maar wat mij tegenstond, was de sfeer, die eromheen ontstond. Het idee was om voor een bepaalde periode je alleen maar te concentreren op complimenten. Even geen kritiek op elkaar of op jezelf, maar kijken naar het positieve.

Klinkt misschien goed, maar ik zag ongewenste bijeffecten. Want ik zag twee dingen gebeuren. Ten eerste is ook complimenten geven iets wat je moet oefenen. Daarom is het verstandig om niet meteen te vragen wat iemand fantastisch, perfect, ideaal, uitstekend o.i.d. heeft gedaan. Nee, vraag gewoon wat iemand goed heeft gedaan. Dat maakt het veel makkelijker een compliment te geven. Het kan dan ook iets kleins zijn. En het hoeft niet eens perfect gegaan te zijn. Puur het feit dat iemand zijn best deed, is dan al voldoende. Dat maakt het zowel voor de gever van het compliment makkelijker te geven, als voor de ontvanger makkelijker om te ontvangen. De eisen en verwachtingen liggen niet zo hoog. Tijdens het beschreven evenement werden te vaak de varianten op "ontzettend goed" gebruikt. En ik zag dat als een blokkerende factor voor mensen, die complimenten geven en complimenten ontvangen toch al niet vaak doen.

 En daarmee maak ik meteen een sprong naar mijn tweede probleem. Het was niet mogelijk om hier opmerkingen op te maken. Hier opmerkingen op maken, was tenslotte geen complimenten geven. Puur de opmerking, dat ik niet achter de opzet stond, leek al bijna te suggereren, dat ik niet achter complimenten geven stond. En, jammer genoeg niet tot mijn verbazing, is het voorstanders van complimenten wel bijna altijd toegestaan om scherpe kritiek te geven op personen, die complimenten lijken tegen te werken. Terechte opmerkingen, die op dat moment hadden kunnen leiden tot verbeteringen en daarmee tot meer complimenten, waren niet welkom. Ik heb niets tegen personen, die complimenten promoten. Wel tegen personen, die dit als reden gebruik om niet te luisteren naar anderen en direct over te gaan op zelf kritiek leveren. Dat die kritiek is tegen het hebben van kritiek, maakt het in mijn ogen geen betere kritiek.

Mijn eigen ervaringen in de wereld van complimenten zijn natuurlijk vooral gebaseerd op mijn ervaringen als tester. En het eerste wat je moet beseffen is: wat een compliment is voor de een, kan kritiek zijn voor de ander. Als ik trots vertel, tijdens het testen in korte tijd heel veel fouten zijn gevonden, suggereer ik tegelijkertijd dat minimaal 1 ontwikkelaar zeer waarschijnlijk heel slecht werk heeft opgeleverd. Een ander voorbeeld: Als een ontwikkelaar trots vertelt, dat hij echt de tijd heeft genomen om goed te programmeren, kan dat mij eraan herinneren, dat er juist hierdoor te weinig tijd is overgebleven om goed te testen. Zo kan ook de opmerking, dat je als tester weinig tot geen fouten hebt gevonden, bij ontwikkelaars tot de conclusie leiden, dat je als tester je werk slecht doet. Want een vorige tester, andere tester of klant vond tenslotte wel fouten.

Waar het op neer komt: verplaats je in de ander en probeer te beseffen hoe die naar de situatie kijkt. Is de ander ook zo blij met de situatie als jij? Wat kan helpen verkeerde conclusies te voorkomen, is om een vergelijking of de oorzaak in je compliment op te nemen. Er zijn meer fouten gevonden, omdat er een nieuwe testtechniek is toegepast. De ontwikkelaar heeft meer tijd genomen, omdat de vorige keer zoveel fouten waren gevonden. En je hebt, vergeleken bij het vorige opgeleverde werk, veel minder fouten gevonden, dus de kwaliteit van het werk is verbeterd. Door de vergelijking en/of door de genoemde oorzaak is het moeilijker voor de toehoorder eigen conclusies te trekken.

Daarnaast vind ik het volgende heel belangrijk: leer complimenten geven op het geven van kritiek, ongeacht de vorm. Complimenten geven is heel belangrijk, maar je hebt kritiek nodig om te groeien. En daarmee heb je mensen nodig, die altijd bereid zijn je te vertellen wat er fout gaat. Dit zijn niet altijd de mensen met het meest subtiele woordgebruik. Maar als je werkelijk wilt leren complimenten te geven, moet je leren verschil te zien tussen het gewenste doel en het werkelijk bereikte doel. Deze kritiek, hoe slecht ook gebracht, wordt bijna altijd gebracht met het doel iemand iets te leren. Om iemand de ogen te openen voor het onbekende, niet geziene. Door meespelende emoties, teleurstellingen uit het verleden of vele andere oorzaken wordt hiervoor wel vaak de botte hamer, of in dit geval de botte woorden, toegepast. Maar bot zijn is niet het doel, bot zijn is op zijn hoogst een verkeerd gekozen middel en soms zelfs een ongewenst bijeffect. Als je hier onderscheid in kan maken, kan je iemand complimenteren voor het willen verbeteren van de situatie. En dan ben je in staat om werkelijk iedereen, optimist of pessimist, zodra je dat wil te bedelven onder complimenten. 

En dan heb je nog de "Maar dat is toch niet zo bijzonder?" complimenten. Kort geleden kreeg ik zelf een compliment voor het vinden van een probleem. De standaard waarden in een scherm leverde verderop in het proces een ongewenste situatie op. Het werd knap gevonden, dat ik dat had gevonden. Maar voor mij was het meer "Hoe had ik die nou ooit kunnen missen?". Ik wijzigde niets, ging door met het proces en zag een hele duidelijke ongewenste situatie. Het compliment was oprecht. Toch klopte het in mijn ogen niet. Ik had niets bijzonders gedaan. Ik had gedaan, wat ik altijd doe, wat ik zelfs al jaren doe.

Waarom het toch een terecht compliment was: als het echt zo simpel was, waarom was dit probleem nog nooit eerder door een tester gemeld? Waar je werkelijk goed in ben, zie je vaak zelf niet meer als een prestatie. Het hoort bij de dagelijkse gang van zaken, het normale. Je zou niet anders kunnen. Maar als het iets is, wat anderen niet doen of wat anderen niet kunnen, is het wel degelijk een compliment waard. Dat moet je als ontvanger leren zien. En als gever leren beschrijven. Waarom is dit voor jou wel zo bijzonder, dat het een compliment waard is?

Complimenten geven vraagt erom je te verplaatsen in een ander. Hoe kijkt de ander naar de situatie? Maar het vraagt ook om een goede onderbouwing: waarom is dit zo goed? Trek ook vooral niet te snel de conclusie dat de anderen slecht is in het geven of ontvangen van complimenten. Doe gerust eens een poging te achterhalen waarom het compliment niet overkomt of zelfs het omgekeerde effect heeft. En zeker nooit vergeten: gebruik jouw streven naar complimenten nooit als toestemming om kritiek te hebben op anderen.